Het Fraterhuis te Doesburg
Aan de Paardenmarkt 14, naast de kruidentuin, ligt het pand dat in Doesburg bekend staat als het Fraterhuis. Dit rijksmonument dateert uit de vijftiende eeuw. Het pand maakte deel uit van het complex van de Broeders des Gemenen Levens, die het pand in 1448 kochten. De fraters gaven het huis de aanduiding “domus clericorum in Doesburgh” (huis der klerken). Het pand was een kapel, wat bij de restauratie is bewezen door de vondst van een religieuze muurschildering. Daarnaast werd het gebruikt als woning voor de vicarissen van Sint Catharina, Sint Jacob en Sint Nicolaas. Een vicarus was een geestelijke die voor een bepaald altaar moest zorgen (een vicarie) en daar missen op moest dragen. De opbrengsten van de vicarie waren bestemd voor het levensonderhoud van de vicarus. De altaren van deze vicarissen stonden opgesteld in de huidige Martinikerk.
Na de Reformatie staat het pand enige tijd leeg tot het in 1611 verbouwd wordt tot woning van de tweede predikant in Doesburg. In 1756 wordt het verkocht aan burgemeester Leenhoff de Lespierre. In de eeuwen daarna wisselt het pand meerdere malen van eigenaar tot in 1965 de Remonstrantse Gemeente Doesburg het gebouw koopt.
In de periode 1967-1970 is het gebouw gerestaureerd en zoveel mogelijk teruggebracht tot de situatie uit 1611. De huidige ramen dateren van deze restauratie; voorheen had het pand zesruits schuiframen. Na de restauratie is het huis in 1970 in gebruik genomen door de Remonstrantse Gemeente als kerk en geestelijk centrum. Vanaf 1986 maakte ook de Gereformeerde Gemeente gebruik van het Fraterhuis voor hun diensten. In 1995 wordt het Fraterhuis verkocht door de Remonstrantse Gemeente en momenteel is het pand in gebruik als woonhuis.
Hoewel het pand meerdere malen is verbouwd, zijn er nog oude restanten terug te vinden. In de kap bevindt zich een oud houten hijsrad. Tijdens de restauratie in 1967-1970 is een middeleeuwse religieuze schildering aangetroffen van Christus, gekruisigd aan het gaffelkruis met Maria in een stralenkrans daarboven. De moerbalken bezitten nog sleutelstukken uit de periode van rond 1611, en op één van de balken is een inscriptie uit 1611 teruggevonden, toen het huis werd verbouwd tot woning voor de tweede predikant.
Het archief van het Fraterhuis bevindt zich bij het Gelders Archief in Arnhem. Het belangrijkste archiefstuk is de Kroniek van het Fraterhuis uit 1425 tot 1559, een handschrift met daarin de gebeurtenissen in deze periode, beschreven door diverse fraters. In 1974 is dit handschrift uitgegeven door A.G. Weiler, voorzien van inleiding en aantekeningen.
Bronnen
- F. Haans, Monumentengids Doesburg (Utrecht, 2008)
- Documentatiecollectie Doesburg inv. nr. 110
- A.M. van Oosten Slingeland e.a., Het Fraterhuis in Doesburg (Zutphen)
- Secretariearchief Doesburg , inv. nr. 139-6
- Inventaris Remonstrantse Gemeente Doesburg