De vestingwerken van Doesburg

Het aanzien van Doesburg wordt deels bepaald door de vestingwerken die bekend staan als De Hoge en Lage Linie. Aanvankelijk werd de stad beschermd door een muur met torens, wachthuizen en poorten, waaronder de Koepoort, Ooipoort en de Rode Toren. In 1607 liet Prins Maurits de stad versterken door vestingwerken te bouwen. De stad werd voortaan omringd door een aarden wal met negen bolwerken of bastions (uitbouw van een vestingmuur), twee hoornwerken (twee halve bastions met een muur ertussen) en vier ravelijnen (een verdedigbaar eiland in de vestinggracht). Deze vesting zou niet lang intact blijven. In 1672 werd Doesburg bezet door de Fransen die de vestingwerken en poorten lieten afgraven en gedeeltelijk met springstof verwoestten.

In 1674 verlieten de Fransen de stad en was Doesburg twintig jaar lang amper te verdedigen. De stadspoorten waren vervangen door houten hekwerken die ’s nachts gesloten werden en bewaakt. Op 7 maart 1698 inspecteerde Baron Menno van Coehoorn, de ingenieur generaal der fortificatiewerken, de vestingwerken van Doesburg in opdracht van de Republiek der Verenigde Nederlanden. Hij ontwierp een nieuw plan waarbij ten oosten en zuiden van de stad een linie werd gevormd tussen de IJssel en de Oude IJssel. In 1701 begon de bouw van zes aangesloten lunetten (klein verdedigingswerk) met op de vleugels twee redouten (forten), de hoornwerken Royal en de Vrijheid en vier batterijen (plaats waar kanonnen opgesteld worden). Een tangwerk met een open ruimte binnenin bood plaats aan een leger van 6000 man. In 1729 en in 1785 werd de vesting uitgebreid met een aantal lunetten.

Het belang van de vestingwerken voor de verdediging werd vanaf de 19^e eeuw minder. In 1923 werden de werken definitief opgeheven. Hoornwerk De Vrijheid werd in 1923 afgegraven en hoornwerk Royal werd in gebruik genomen als industriegebied voor de ijzergieterij en betonfabriek. In de Tweede Wereldoorlog werden de ravelijnen door loopgraven beschadigd.

In 1948-1949 werden de overgebleven linies gerestaureerd onder toezicht van de Stichting Menno van Coehoorn. Momenteel vormen de Hoge en Lage Linie een groen gebied waarin natuur en cultuur samengaan.

Bronnen

• J.W. van Petersen, E.J. Harenberg, Doesburg. Bijdragen tot de geschiedenis van een Hanzestad (Doesburg, 1987) 12-15
• G.J. Bloemendaal, Doesburg. Stad van levend verleden (Doesburg, 1967) 12-13
• J. van Hoof, Menno van Coehoorn 1641-1704. Vestingbouwer – belegeraar – infanterist (Den Haag, 2004)
• F. Haans, Monumentengids Doesburg (Utrecht, 2008) 22-56