Autosnelweg A12

Toen op 10 mei 1940 Duitse troepen op verschillende plaatsen de Nederlandse grens overschreden, kon men in de Liemers nog niet vermoeden dat dit het begin zou zijn van een Duits plan om de rijksweg A12 door de Liemers aan te leggen. Dr. Arthur Seyss-Inquart, Reichskommissar für die besetzten niederländischen Gebiete, gaf op 21 juni 1940 via Reichsminister dr. ing. F. Todt bevel de rijksweg A12 noordelijk langs Arnhem door de Liemers in de richting Emmerik aan te leggen.

In de Liemers was men, na het bovenvermelde bevel eind 1941 aan het werk gegaan zonder een bestek en begroting. Desondanks volbracht NV Aannemingsbedrijf J.P. Broekhoven te Nijmegen het karwei wat betreft de aanleg van het zandtracé voor de rijksweg. Het benodigde zand werd gewonnen in een zandwinput te Didam, die de naam kreeg van Baggergat.

Door de oorlogsomstandigheden ontstond er geleidelijk aan schaarste wat betreft de bouwmaterialen, bekistingshout, cement, grind, zand en wapeningsijzer voor de betonwerken, die nodig waren voor de aanleg van de weg met de daarbij behorende kunstwerken. Maar ondanks het gebrek aan wegenbouwmaterialen moest het werk van de Duitse autoriteiten met voorrang worden voortgezet. Men nam er genoegen mee dat de weg een jaar later klaar zou zijn, namelijk eind 1943.

Onverwachts verdween echter de aandacht van Duitse zijde voor de aanvankelijke haast om de rijksweg A12 af te maken. Dat kwam doordat Hitler in het voorjaar van 1942 voorrang gaf aan de bouw van de Atlantikwal. Bovendien kwam Todt in 1942 tengevolge van een vliegtuigongeluk aan het Oostfront om het leven. Zijn opvolger A. Speer vond de rijksweg A12 niet kriegswichtig genoeg om de aanleg voort te zetten. Tot in 1943 zou nog in de Liemers worden gewerkt aan de aanleg van het zandtracé voor rijksweg A12.

Pas in 1959 nam Rijkswaterstaat de draad weer op om de weg in de Liemers te voltooien. Het aannemersbedrijf De Hondsrug R. Duursema en Zn. te Gieten, ging voortvarend te werk; het traject Arnhem-Zevenaar kon op 8 maart 1961 voor het verkeer worden opengesteld. Het traject Zevenaar-Elten kwam 12 april 1962 gereed.

Bronnen

• Ministerie van Verkeer en Waterstaat, Rijkswaterstaat Directie Oost-Nederland te Arnhem.
• Vetter, Levensader van de Liemers, De historie van rijksweg A12, in: Driepas juli 2001, Historische Kring Duiven-Groessen-Loo.
• A. Waalewijn, Achter de bres, De Rijkswaterstaat in oorlogstijd (Den Haag, 1990)