Huis Wielbergen

Huis Wielbergen is gebouwd in 1872. Het landgoed Wielbergen bestond echter al vele eeuwen. De eerste vermelding komt uit 1378; in een leenregister staat vermeld dat Henrick van Wyle in 1378 eigenaar is van ’t Goet te Wyle, gelegen in het Doesburgse kerspel. Waarschijnlijk krijgt het goed zijn naam van een zogenaamd wiel; een poel die achterbleef na een dijkdoorbraak. Andere namen voor het landgoed die in archiefstukken genoemd worden, zijn onder andere het goet Weelbergh, het goet op Wyelberch en het goet tot Wielberge.

Het landgoed verwisselde in de loop van de eeuwen vaak van eigenaar maar er is nooit sprake geweest van een huis. Ook op negentiende kaarten of in het Kadaster van 1832 is geen huis te zien.

Pas in 1869 werd het huidige Huis Wielbergen gebouwd door de toenmalige eigenaar Carel Marie jonkheer Brantsen. Als burgemeester van Angerlo (1860-1878) was hij verplicht om in Angerlo te wonen. Het huis wordt gebouwd door de Engelse architect L.H. Eberson in chalet-bouw, ook wel Swiss Cottage genoemd omdat de gebouwen in deze stijl herinneren aan Zwitserse chaletbouw. Daarnaast worden een koetshuis en oranjerie gebouwd, een paardenstal met hondenverblijven en een prieel. Het park werd ontworpen in de Engelse landschapsstijl en aangelegd door de Engelse tuinarchitect C.E.A. Petzold. De bouw begint op 5 juli 1869 en op 26 september 1872 is het huis klaar. Direct na zijn huwelijk in 1873 met Jacqueline Sophie gravin van Limburg Stirum gaat Brantsen op Wielbergen wonen. In 1884 wordt het huis vergroot. Het echtpaar had intussen vier kinderen gekregen en het huis was voor het grote gezin te klein geworden.

Carel Marie (vanaf 1899 baron) en zijn vrouw woonden niet hun hele leven op Wielbergen. Vanaf 1898 werd het landgoed bewoond door mr. Alexander baron van Heeckeren van Kell, een neef van Carel Marie, en na hem ook burgemeester van Angerlo. De familie Brantsen is later weer op het landgoed komen wonen; Carel Marie overleed in De Steeg, maar zijn vrouw stierf op Wielbergen. Alle vier hun kinderen zouden kinderloos sterven en zijn begraven op de familiebegraafplaats op het landgoed.

Vivian Jacob Lodewijk Tom Baron Brantsen, een van de kinderen van Carel Marie, zou de laatste van de familie zijn die het huis zou bewonen. Hij heeft er tot zijn dood in 1954 gewoond. Rond 1920 richt Vivian Brantsen de C.M. Baron Brantsen en S.J. Gravin van Limburg Stirum Stichting op, die onder andere als doel heeft het ondersteunen van het protestants-christelijk leven en maatschappelijke organisaties en zorg in de Liemers. Na het overlijden van Vivian Brantsen wordt de stichting eigenaar van het landgoed.

Het huis is door de stichting ingrijpend verbouwd. Helaas werden hierbij veel originele kenmerken verwijderd zoals de houten versieringen en de overstekende dakgedeelten. In 1959 wordt het huis verhuurd aan de dr. J.R. Slotemaker de Bruine Stichting, die het gebruikt als rusthuis en vakantiehuis.

Sinds 1964 heeft de Stichting Philadelphia Zorg het landgoed in langdurige erfpacht en wordt het gebruikt als tehuis voor mensen met een verstandelijke handicap. Philadelphia heeft het pand in 1998-1999 en in 2005-2006 gerestaureerd en zoveel mogelijk teruggebracht in de oude staat. Op het landgoed zijn twee huizen gebouwd en de tuinmanswoning is verplaatst. Het tuinprieel is helaas verwijderd.

Zie ook: De familie Brantsen en Vivian Brantsen

Bronnen

• Jan Harenberg, Geneugten van het buitenleven. Landhuizen in Oost-Gelderland (Alphen aan de Rijn 2003) 165-170
• T.P.G. Kralt, Wielbergen en de familie Brantsen. De lotgevallen van een landgoed en Victoriaans landhuis in Angerlo (Zwolle 2008)
• Documentatiecollecte Angerlo, inv. nr. 271