Tweede Wereldoorlog in Zevenaar

Zevenaar heeft tijdens de oorlog 1940-1945 ernstig geleden. Vrijdag 10 mei 1940, vroeg in de morgen, trokken de legers van Hitler de grens over en via de Babberichseweg ging een aaneengesloten colonne van Duitse soldaten naar Zevenaar om vervolgens naar Arnhem op te trekken. Merkwaardig was, dat de Canadese bevrijders van Zevenaar in 1945 uit dezelfde richting kwamen; vanuit Duitsland werd door hen het oosten van Nederland bevrijd.

De eerste bommen op Zevenaar vielen in de nacht van 26 op 27 mei 1940; er werden drie boerderijen beschadigd. In de nacht van 8 op 9 juli 1941 vielen honderden brandbommen en een tiental brisantbommen op Ooy, twee huizen werden verwoest en vee werd gedood. Najaar 1944 werden treinen beschoten bij het station van Zevenaar; vijf tankwagons met olie vlogen in brand; geallieerde vliegers schoten met mitrailleurs locomotieven en treinen stuk; munitietreinen en twintig tankwagons vlogen in brand. Op 8 februari 1945 bombarderen geallieerde vliegtuigen het centrum van Zevenaar en granaatvuur op ’t Engeveld.

In november 1944 kwam het bevel van de Duitsers dat de inwoners van Zevenaar moesten evacueren. Locoburgemeester Borst wist dit onheil te voorkomen tot groot genoegen van de bewoners. Men had de ellende gezien van de bewoners van meer zuidelijk gelegen streken en men wist wat die bij de evacuatie hadden geleden en hoe hun bezittingen door de Duitsers werden geroofd. Men leefde hier wel in groot gevaar, maar ‘waar is het tegenwoordig wel veilig?’. In februari 1945 kwam weer een bevel tot evacuatie van Zevenaar, maar weer kon Borst het bevel ongedaan maken, tenminste voor de stad. Maar de bewoners van Babberich, Oud-Zevenaar en Ooy moesten 12 februari 1945 hun plaatsen alsnog ontruimen. Toen het granaatvuur in de omgeving van het ziekenhuis zeer hevig werd en 12 februari een voltreffer op de kapel was gekomen, besloot Dr. Gerver het merendeel van de zieken, die reeds geruime tijd in de kelders waren ondergebracht, te laten evacueren. Zij vertrokken 14 februari naar Harreveld. De oudjes van de Pelgromstichting gingen diezelfde dag naar Silvolde.

Ernstig was ook de verwoesting van de terugtrekkende Duitsers toen zij in de nacht van 2 op 3 april 1945 omstreeks half drie alle gebouwen rond het kruispunt Grietsestraat-Arnhemseweg in het centrum van de stad opbliezen. De bevrijders van Zevenaar waren de Canadese militairen van de First Canadian Army onder leiding van generaal Crerar. Zij trokken in de loop van 3 april 1945 Zevenaar binnen.

Tengevolge van de oorlog waren in de gemeente Zevenaar heel wat mensenlevens te betreuren en er was zeer veel materiële schade aangericht. In de stad Zevenaar waren 62 en in Babberich 2 panden geheel verwoest door het oorlogsgeweld, 161 panden waren zwaar beschadigd en ongeveer 900 licht beschadigd; aldus de Toelichting op het wederopbouwplan der gemeente Zevenaar van 25 april 1947.  

Zie ook: Joodse gemeenschap in Zevenaar

Bronnen

• Isfridus de Groot, Wat de oorlog bracht over Zevenaar 1940-1945 (Zevenaar, 1947)
• CultuurhistorischeVereniging Zevenaar, Zevenaar 50 jaar bevrijd, Deel 1 (Zevenaar, 1995) en Deel 2 (Zevenaar, 1997)
• Documentatiecollectie Zevenaar